ایران؛ مهد قالی دنیا، کشوری است که از دیر زمان به نام سرزمین فرش های افسانه ای و زیبا شهرت جهانی داشته است و از قطب های قالی بافی آن از گذشته های دور تا کنون هزاران هزار تخته قالی و قالیچه، اکثراً نفیس و گران بها در دسترس مشتاقان آن قرار گرفته است. ولی این تعریف به آن معنی نیست که در تمامی این سرزمین پهناور که مساحتی معادل یک میلیون و ششصد و پنجاه هزار کیلومتر مربع دارد قالی بافی به صورت یکسان معمول باشد. چه درمساحت های بزرگی از این کشور به دلایل اقلیمی و دموگرافی و اقتصادی این هنر و یا به عبارت امروزی آن، این صنعت به هیچ وجه رونق و رواجی ندارد.

در این مقدمه اجمالی ابتدا وضعیت قالی بافی ایران را در صورت کلی و جامع آن مطالعه نموده و سپس به شرح چگونگی و جزئیات آن در مراکز قالی بافی شهرستان های مختلف می پردازیم.

در قسمت های مرکزی و جنوب شرقی ایران دو کویر بزرگ و غیر قابل سکونت وجود دارند که قسمت های مهمی از مساحت این کشور را در برگرفته اند. در این صحراها به ویژه در نواحی مرکزی آن اثری از جنبده ای و به طبع، نشانی از قالی بافی نیست ولی برعکس در حواشی این صحاری، شهرهای با نام و نشان و معروفی چون نائین، کاشان، قم، یزد، راور و بیرجند وجود دارند که در آن ها بهترین فرش های ایران بافته می شوند.

در شهرها و روستاهای کرانه های جنوبی دریای خزر و حاشیه های خلیج فارس و بحر عمان قالی بافی رواج چندانی ندارد. دلیل این امر را در استان های گیلان و مازندران می توان به این طریق توجیه نمود که رفاه نسبی اهالی این استان ها که ناشی از وجود منابع طبیعی فراوان و امکانات توریستی این نواحی است و عدم رغبت مردان به بافت قالی و همچنین اشتغال کم و بیش دائمی زنان فعال گیلک و مازندرانی در مزارع برنج و باغ های چای و پرتقال و توتستان ها به ظاهر نیاز و فرصتی را برای بافت قالی و قالیچه باقی نمی گذارد.

در این نواحی تنها در کلاردشت از گذشته ای نه چندان دور و رشت و بابل و آمل در سالیان اخیر قالی بافی تا حدودی اندک رواج گرفته است.

فرش های کلاردشت بیشتر در اندازه های کناره و قالیچه و در زمینه طرح های هندسی و بیشتر با کلاف های قرمز و سیاه و دیگر رنگ های تند بافته می شوند. در سال های اخیر در شهرستان رشت و حومه آن نیز با تقلید از طرح های قم، فرش هایی با کیفیت متوسط بافته می شود. 

و اما عدم رواج قالی بافی در حاشیه های خلیج فارس و بحر عمان را به دلایل کمی جمعیت این مناطق، فقدان مراتع و چراگاه های پرورش گوسفند و هم چنین اشتغال ساحل نشین ها در صنایع نفت و مبادله های مرزی و قاچاق و ماهی گیری و مهاجرت های موقت آنان به کشورهای عربی آن سوی خلیج می توان تفسیر کرد و اگر گاهی گداری به دست بافتی در این مناطق دست یابیم آن را در حد ابتدائی و بیشتر به صورت گبه می یابیم.

در نقشه قالی بافی ایران مراکز بافت فرش در دو محدوده سبز کم رنگ و پررنگ مشخص شده اند در قسمت پر رنگ، فشردگی مراکز فرش بافی زیادتر و این صنعت در این مناطق از اهمیت زیادتری برخوردار است در حالی که در محدوده کم رنگ تر نیز قالی بافی رواج دارد ولی نه با تراکم و اهمیت محدوده پررنگ .

با ملاحظه این نقشه هم چنان مشاهده می شود که تعداد زیادی از شهرستان ها و بنادر ایران گرچه از اهمیت سیاسی و صنعتی مهمی برخوردار هستند ولی خارج از این محدوده ها قرار گرفته اند از آن جمله شهرستان های رضائیه، اهواز، آبادان، دزفول، ساری، بندر خرمشهر، بندر بوشهر، بندرعباس و مانند آن و به این جهت است که در بازارها و مراکز خرید و فروش به فرشی به نام فرش آبادانی و اهوازی و غیره بر نمی خوریم که دلایل آن مذکور افتاد.

روش ما در مطالعه مراکز قالی بافی استان های ایران به این گونه است که بی آنکه تأکیدی در اهمیت سیاسی و یا جغرافیایی این استان ها داشته باشیم تنها قالی بافی را در آن ها از جهت سوابق تاریخی و ارزش های هنری و ریزه کاری های فنی و اهمیت های تجارتی تا حد امکان و به صورت کوتاه شرح دهیم.

 

منبع: سایت صادرات فرش ایران

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: